Dünya Ticaret Örgütü'nün (DTÖ) başkanlığına Nijeryalı ekonomist Ngozi Okonjo-Iweala geldi. Merkezi İsviçre'nin Cenevre kentinde bulunan DTÖ’ye üye 164 ülkenin temsilcilerinden oluşan konsey, Okonjo-Iweala'nın bu göreve atanma kararını pazartesi günü duyurdu. Böylelikle örgütün tarihinde ilk kez başkanlık koltuğunu bir kadın ve bir Afrikalı üstlenmiş oldu.
Pazartesi günü online olarak yayınlanan bir basın toplantısında konuşan Okonjo-Iweala, DTÖ’nün “çok fazla zorlukla karşı karşıya olduğu” ve “derin ve geniş bir yelpazede reformlara ihtiyaç” duyduğu bir dönemde başkanlığı devraldığını ifade etti. DTÖ Başkanı olarak ilk hedefinin Covid-19 salgını nedeniyle ortaya çıkan ekonomik ve sağlık sorunlarının üstüne gitmek olduğunu aktaran Okonjo-Iweala, yoksul ülkelerin koronavirüse karşı etkili aşılar için “sırada beklemek zorunda olmaması” için çalışacağını belirtti.
Okonjo-Iweala diğer öncelik alanları arasında, kuruluşun uyuşmazlık çözüm sürecinde reform yapılması ve ticaret kurallarının, dijitalleşme ile e-ticaret gibi değişimlerle başa çıkmak için farklı yollarının bulunmasının yer aldığını söyledi.
Bir süre öncesine kadar, üye ülkeler içinde sadece eski Amerika Birleşik Devletleri (ABD) Başkanı Donald Trump hükümeti tarafından veto edilen Okonjo-Iweala'nın tayinine, Başkan Joe Biden yönetiminin bu vetoyu geri çekmesinin ve söz konusu adaya güvenini ifade etmesinin ardından kesin gözüyle bakılıyordu.
66 yaşındaki Okonjo-Iweala 25 yıl boyunca, yoksul ülkelerdeki kalkınma projelerine maddi destek sağlayan Dünya Bankası'nda görev yaptı. 2003 yılından bu yana da, ülkesi Nijerya'da iki kez maliye, bir kez de dışişleri bakanı olarak görev yapan Okonjo-Iweala, son olarak dünya çapında koronavirüs aşılarının adil bir biçimde dağıtımını koordine etme görevini üstlenen, Küresel Aşı ve Aşılama Birliği‘nin (GAVI) yönetim kurulu başkanlığında bulunuyordu.
Roberto Azevedo'nun halefi
Ngozi Okonjo-Iweala, Roberto Azevedo'dan boşalan DTÖ başkanlığı koltuğuna oturacak. Azevedo, görev süresi sona ermeden 2020'nın yaz aylarında DTÖ başkanlığından istifa ederek Amerikan içecek üreticisi Pepsico'ya geçmişti. Uzmanlar Okonjo-Iweala'nın, 1995 yılındaki kuruluşundan bu yana DTÖ‘nün içinde bulunduğu en ağır kriz döneminde Örgüt'ün başına geçeceğini belirtiyor.
Roberto Azevedo
Varoluş amacı, dünya ticaretini liberalleştirerek refahın tüm ülkelerde artmasına ve küresel ticaretin adil ve sürdürülebilir bir biçimde işlemesine katkıda bulunmak olan DTÖ, özellikle ticaret anlaşmazlıkları durumunda arabuluculuk rolü zayıfladığı için yeterince etkili olamıyor. Bu sorunun kaynağında da, ABD'nin, DTÖ bünyesindeki istinaf yargıçlarının atanmasını uzun süredir bloke etmesi yatıyor.
Bu sebepten dolayı 2019'dan bu yana DTÖ bünyesinde temyiz davaları görülemiyor. Eski ABD Başkanı Trump yönetimi bu tutumu ile DTÖ'yü reformlara zorlamak istemiş ancak somut bir reform planı da sunmamıştı.
