Batı ülkelerinde enfarktüsten sonra kalp ve damar sistemi hastalıklarına bağlı ölüm sebeplerinde ikinci sırada “inme” yer alıyor. Ayrıca inmenin sebep olduğu mağduriyetin hasta ve toplum üzerindeki olumsuz etkileri de olayın bir başka boyutu. Eğer şah damarınız belli bir oranın üzerinde tıkalıysa “inme” yaşama riski altındasınız demektir. Peki çok sık duymadığımız ama önemli sonuçları olabilecek şah damarı tıkanıklığı nedir, kimlerde görülür, nasıl tedavi edilir? Yeditepe Üniversitesi Kalp Damar Cerrahisi Anabilim Dalı Başkanı Prof. Bora Farsak şahdamarı tıkanıklığını anlattı.

Tıkanıklığa neden olan faktörler nelerdir?

Şah damarı tıkanıklığının en yaygın sebebi damar sertliğidir. Tüm vücudu tutan bir hastalık olan damar sertliğinde erkek cinsiyet, genetik yatkınlık, hipertansiyon, sigara ve kolesterol yüksekliği en önemli risk faktörleridir.

Geri dönüş mümkün mü?

Rutin bir muayenede tanı koyulabilmekle birlikte, genellikle hastalar geçici felç denilen 15-30 dk arası süren konuşma bozukluğu, kuvvet kaybı veya görme bozukluklarıyla başvurabilirler. Daha geniş alanları tutan, tamamen vücudun bir yarısını (el, kol, ayak, bacak) tutan ve kalıcı olabilen felç tablosunda da başvuran azımsanamayacak bir hasta grubu vardır. Maalesef geçirilen felcin ne kadarının geri döneceğini, ne kadar sekel bırakacağını önceden tahmin etmek mümkün değildir.

Tedavide başarı oranı nedir?

Şüphelenilen hastalarda tanı koymak kolaydır. Ultrasonografi ile kesin tanı konulabilir ancak girişim düşünülen hastalara tomografik veya klasik anjiyografi planlanmaktadır. Tanıyı takiben %70-80 in üzerinde şah damarı darlığı olan semptomatik hastalara cerrahi olarak damarın içinin temizlenmesi (Carotis endarterektomi) veya girişimsel olarak stent konulabilmesi; hastanın durumuna lezyonun yerine ve hastanın yaşına göre uygulanabilecek alternatiflerdir. Her iki tedavi yönteminin de kendine has riskleri olmakla beraber sonuçlar oldukça yüz güldürücüdür. İşlemleri takiben 1 yada 2 gecelik yatışları takiben hastalar taburcu edilirler. Rutin takipler ise risk faktörü takibinden ve kontrolünden ibarettir.

Beyne pıhtı atarsa ne tür şikayetler görülür?

- Gözlerde kısa süreli kararma.

- Yüzde ya da kolda uyuşma ya da güç kaybı

- Kol ve bacaklarda güç kaybı, uyuşma ve karıncalanmalar

- Kol ve bacaklarda felç

- Konuşma ya da konuşulanı anlama bozukluğu

- Hastaların büyük bir kısmında inme sonrasında boyun damar darlığı fark edilir ve tedavi edilir.

Önemli olan bu darlığın sorun yaratmadan yani felç ya da benzeri büyük sorun oluşmadan teşhis ve tedavi edilebilmesidir.

Ameliyatın riskleri ve olası sorunlar neler?

Her ameliyat gibi karotis endarterektominin de bazı riskleri ve olası riskleri vardır. Bunlardan bazıları, kanama, geçici olarak konuşmada bozukluk ve yutkunma güçlüğü, kalp sorunları ve geçici veya kalıcı olarak felç olmaktır.