Donald Trump’ın oldukça sıra dışı bir Başkan olacağı konusunda hemen herkes hemfikir. Gerek seçim kampanyası boyunca gerekse seçildikten sonra yaptığı açıklamalar, Trump’ın ilginç bir Başkan profili çizeceğini gösteriyor. Cumhuriyetçi politikacının en dikkat çekici açıklamalarından biri de ekonominin 'millileştirilmesi' konusu. Bu çerçevede seçim kampanyası boyunca somut bir örnek de veren yeni Başkan, "Apple’ın bilgisayar ve iPhone’larını Çin yerine ABD’de üretmesini sağlayacağını" söyledi. Trump, böylece Amerikalılar için yeni istihdam alanlarının açılabileceğini savundu. Apple, iPhone ve diğer ürünleriyle ilgili araştırma-geliştirme faaliyetlerini, Kaliforniya-Cupertino'daki merkezinde yapıyor. Şirketin istihdam ettiği ve aralarında mühendis, tasarımcı, programcı ve pazarlamacıların da bulunduğu toplam 116 bin elemanın büyük bir bölümü burada çalışıyor. Ayrıca ABD çapında 268 Apple Store'da da çok sayıda satış elemanı görev yapıyor. Ancak iPhone başta olmak üzere, şirketin ürettiği ürünlerin neredeyse tamamı, tıpkı önde gelen pek çok akıllı telefon üreticisinin yaptığı gibi Çin’de imal ediliyor. Burada da aslan payını, Tayvan merkezli iki şirket paylaşıyor. Foxconn olarak da bilinen Hai Prescision ve Pegatron tesislerinde yılda toplam 200 milyon iPhone üretiliyor. Faturayı kim ödeyecek? Trump’un açıklamalarının ardından Apple, her iki firmadan da üretimi ABD’ye taşımanın olası maliyetlerine dair bir rapor istedi. Foxconn bu talebe olumlu yanıt verirken, Pegatron ise böyle hesaplamayı, çok maliyetli olacağı gerekçesiyle reddetti. Asya piyasalarıyla ilgili haberler veren “Nikkei Asian Review” adlı ekonomi portalı, kesin rakamları açıklamamakla birlkte, Foxconn’un hesaplamasından çıkan sonucu şöyle özetliyor: "iPhone’ların ABD’de üretilmesi durumunda, maliyette iki kattan fazla artış olacak.” iPhone 7’nin ABD’deki perakende satış fiyatı 649 dolar. Üretim masrafları ise 220 dolar civarında. Bunun sadece 5 doları işçi ücretine gidiyor. Deutsche Welle'ye konuşan New York Syracuse Üniversitesi'nden Prof. Jason Dedrick, üretimin ABD'ye kaydırılması durumunda özellikle işçi ücretlerinin büyük bir maliyet artışına neden olacağını söylüyor. İletişim teknolojilerinin küreselleşmesi konusunda araştırmalar yapan Prof. Dedrick, üretim tesislerinin nakil masraflarının da yüksek olacağına dikkat çekiyor ve ekliyor: “Eğer kullanılan parçacıklar yurtdışında üretilmeye devam edilip, sadece montaj işlemi ABD’de yapılırsa, bu yaklaşık 30-40 dolarlık bir maliyet artışı anlamına gelir. Ancak tüm parçaların ABD'de üretilip monte edilmesi durumunda, her bir iPhone için ek maliyet artışı 80-90 doları bulacaktır.” Prof. Dedrick’e göre, bu durumda Apple’ın önünde iki seçenek olacak: Ya kâr marjını düşük tutup iPhone’ları aynı fiyata satmaya devam edecek -ki bu pek gerçekçi olmaz- ya da maliyet artışını doğrudan tüketiciye yansıtacak. Bu durumda iPhone 7’nin fiyatı da en az 730-740 dolara çıkacak. Bu ise Apple’ın, rakipleri karşısında büyük bir fiyat dezavantajı yaşaması anlamına gelecek. Çin'deki Foxconn fabrikası Amerikalı teknoloji uzmanı, bu verilerden hareketle Apple’in üretimi ABD’ye kaydırmasının kısa ve orta vadede pek gerçekçi olmadığını düşünüyor. Çin’de üretim için gerekli altyapının oluşturulmasının on yıllar aldığına dikkat çeken Prof. Jason Dedrick, bunun aynı zamanda büyük yatırım maliyetini de beraberinde getiridğini kaydediyor. New Yorklu profesör, şu hatırlatmayı da yapmayı ihmal etmiyor: “ABD’de benzer bir altyapının kurulmasının maliyetini tahmin etmek dahi neredeyse imkansız.” İşi robotlar yapıyor Prof. Dedrick’e göre, üretim tesislerinin ABD’ye taşınması durumunda yeni istihdam alanlarının oluşacağı da şüpheli. Zira artık üretimin pek çok aşamasını insanlar değil robotlar üstleniyor. Çin’e göre teknolojinin çok daha gelişmiş olduğu ABD’de, üretim tesislerindeki otomasyon oranının da yüksek olması kuvvetle muhtemel. Amerikalı teknoloji araştırmacısına göre, yeni istihdam alanlarının oluşması bir yana, mevcutların kaybedilme ihtimali de hayli fazla. Zira fiyat rekabeti açısından rakiplerinin gerisine düşecek Apple'ın, orta ve uzun vadede özellikle AR-GE, pazarlama ve üst yönetim gibi departmanlardaki pek çok kalifye elemanını yurtdışındaki rakiplerine kaptırması da mümkün. Deutsche Welle Türkçe