Lancet adlı tıp dergisinde yayınlanan araştırmada 1,6 milyon çocuğun 2001 ve 2016 yıllarındaki günlük bedensel hareketliliği karşılaştırıldı. Dünya ortalaması olarak kız çocuklarının yüzde 85'inin, erkek çocuklarının ise yüzde 78'inin yeterince fiziksel aktivitede bulunmadıkları tespit edildi. Araştırmada, dört ülke dışında erkek çocukların kız çocularından daha aktif olduğu görüldü. Dünya Sağlık Örgütü (WHO), hareketsizliğin, çocukların sağlığının yanı sıra beyinsel gelişimini ve sosyal becerilerini de olumsuz etkilediği uyarısında bulunuyor. Günde bir saat fiziksel egzersiz yapma yönündeki tavsiyenin hayata geçirilmemesi, zengin ülkelerde olduğu kadar yoksul ülkelerde de önemli bir sorun olarak görülüyor. Hangi ülkeler daha iyi? WHO, egzersiz azlığının evrensel bir sorun olduğunu vurguluyor. Aktivite seviyesi görece biraz daha yüksek olan Bangladeş'te bile çocukların yüzde 66'sının (her 3 çocuktan 2'si) günde 1 saat egzersiz tavsiyesini yerine getirmediği görüldü. En az aktif olanlar ise Filipinler'de yüzde 93 ile erkek çocuklar, Güney Kore'de de yüzde 97 ile kız çocukları. İngiltere'de erkek çocuklarının yüzde 75'i, kız çocuklarının ise yüzde 85'i yeterince aktif değil. Türkiye'de durum ne? Türkiye'de yeterince fiziksel aktivitede bulunmayan çocukların oranı 2001'de yüzde 82, 2016'da ise yüzde 81 olarak tespit edildi. 2001'de Türkiye'de erkek çocuklarda aktivite yetersizliği yüzde 78,7 iken 2016'da aynı oran yüzde 76,6 olarak kaydedildi. Kız çocuklarında ise bu oranın sırasıyla yüzde 85,9 ve 86,9 olduğu tespit edildi. Neler egzersiz kapsamına giriyor? Kalbin daha hızlı atmasına ve akciğerlerin daha sıkı çalışmasına yol açan her tür etkinlik egzersiz olarak değerlendiriliyor. Koşma, bisiklet sürme, yüzme, futbol, zıplama, ip atlama, jimnastik bunlar arasında sayılabilir. Uzmanlar, çocukların günde 60 dakika orta ve hızlı derecede egzersiz yapmasını tavsiye ediyor. Orta dereceli egzersiz, konuşmanın mümkün olduğu, hızlı derece ise bunun mümkün olmadığı aktiviteler için kullanılıyor. Egzersiz neden önemli? Kısa ve uzun vadeli sağlık açısından egzersiz büyük önem taşıyor. Kısa vadede egzersiz, kalp, akciğer, kemik ve kas sağlığının yanı sıra düşük kilo ve ruh sağlığına da iyi geliyor. Ergenlikte aktif olan kişilerin, yetişkin olduklarında da aktif olma ihtimalinin daha yüksek olduğu belirtiliyor. Ömür boyu aktif olan kişilerde ise kalp krizinden felce ve tip 2 diyabete kadar birçok hastalık riski azalıyor. Uzmanlar, fiziksel aktivitenin beyin gelişimi açısından da önemli olduğuna, aktif kişilerin bilişsel fonksiyonları, öğrenme ve sosyalleşme becerilerinin daha gelişkin olduğuna dikkat çekiyor. Image captionAkademik başarıya fiziksel performanstan daha fazla önem veriliyor. Çocuklar tembel mi? Peki, çocukların yeterince egzersiz yapmadığına işaret eden bu bulgular onların tembel olduğunu mu gösteriyor? WHO'dan Dr. Fiona Bull, öyle olmadığını söylüyor. Bull, "Bu çocuklarla ilgili bir durum değil, herkesi ilgilendiriyor. Fiziksel aktiviteyi ihmal etmek ve öncelik vermemek evrensel bir sorun" diyor. Hangi faktörler etkili? Aktivite düzeyinin bu kadar düşük olması neden kaynaklanıyor? Bunun nedenlerinden biri, akademik başarıya fiziksel performanstan daha fazla önem verilmesi. WHO'nun raporunu hazırlayan Leanne Riley, "Bu yaştaki çocuk ve gençler derslerine, sınavlara çok çalışmaya teşvik ediliyor" diyor ve ekiyor: "Çocuklar uzun saatler boyunca okuldaki derslerde veya ödev yaparken oturuyorlar, daha aktif olmaları için fırsat verilmiyor." Uzmanlara göre, spor aktivitelerinin ucuz, güvenli ve erişilebilir olmaması da önemli bir etken. Yolların yeterince güvenli olmaması okula veya başka bir yere yürüyerek veya bisikletle gitme ihtimalini azaltıyor. Bir diğer faktör ise "dijital oyun" olgusu: Telefon, tablet veya bilgisayarda oyun ve eğlence imkanı, dışarıda fiziksel aktiviteye tercih edilebiliyor. Dr. Bull, bu tür eğlence olanaklarının şimdiye dek görülmemiş düzeyde olduğunu ve önceki kuşaklarla kıyaslanamayacağını söylüyor. Kız çocukları ne kadar geride? Araştırmanın yapıldığı 146 ülke arasında sadece Tonga, Samoa, Afganistan ve Zambia'da kız çocuklarının erkek çocuklardan daha aktif olduğu saptandı. Dünya ortalaması olarak kızların yüzde 85'i, erkeklerin ise yüzde 78'i yeterince fiziksel aktivitede bulunmuyor. ABD ve İrlanda gibi bazı ülkelerde bu farkın çok daha yüksek olduğu görüldü. Her iki ülkede de erkek çocuklarda bu oran yüzde 64 iken, kızlarda yüzde 81 oldu. Bu fark neden? Nedenler ülkeden ülkeye değişebiliyor. Raporu kaleme alan Riley'ye göre, "Bazı kültürel nedenler de var. Bazı ülkelerde genç kızların pek aktif olmaması gerektiğine inanılıyor ya da onlar erkekler kadar aktif olmaya teşvik edilmiyor." Spor aktivitelerine teşvik için yapılan çalışmalar ise daha çok erkeklere hitap ediyor. Uzmanlar, kız çocuklarının ilgisini daha fazla çekecek aktivitelerin teşviki için daha fazla çaba gösterilmesi gerektiğine inanıyor. Bu aktiviteler için yeterince tesis ve imkan olmadığı gibi, genellikle ayrı soyunma odalarının bulunmaması gibi nedenler de kız çocuklarının spor aktivitelerine daha geniş katılımını engelliyor.