Brezilya'da polis başkent Brasilia'da, Ekim ayında yapılan başkanlık seçimlerini kaybeden Jair Bolsonaro’nun destekçilerinin bastığı Kongre ve Yüksek Mahkeme'nin kontrolünü yeniden ele geçirdi.
Polis, Kongre ve Yüksek Mahkeme'yi basıp, Başkanlık Sarayı'nı kuşatan aşırı sağcı eski devlet başkanı Bolsonaro yandaşı binlerce kişiyi dağıtmak için göz yaşartıcı gaz kullandı.
Brezilya Devlet Başkanı Luiz Inacio Lula da Silva, "fanatik faşistler" olarak nitelendirdiği eylemcilerin tespit edilip yargılanarak cezalandırılacaklarını söyledi. Lula ülkede olağanüstü hâl ilan etti.
Olaylar sırasında şehir dışında olan Lula, Brasilia'ya dönerek hasarı yerinde inceledi.
Lula, basılan Yüksek Mahkeme binasında incelemelerde bulundu.
Polis, 300 kişinin gözaltına alındığını açıkladı.
Brasilia Valisi Ibaneis Rocha, 90 gün görevden uzaklaştırıldı.
Rocha, baskınla biten 8 kilometrelik protesto yürüyüşünü engelleyemediği için özür dilemişti.
Bu arada Bolsonaro bir Twitter mesajıyla "Kamu binalarının işgalini" kınadı.
Dünya liderlerinden kınama mesajları
ABD Başkanı Joe Biden Brezilya'da yaşananları "demokrasiye yönelik bir saldırı" olarak niteledi.
Almanya Başbakanı Olaf Scholz da benzer bir açıklama yaptıu.
İngiltere Başbakanı Rishi Sunak, Twitter'daki paylaşımında "Brezilya halkının demokratik iradesiyle iktidarın barışçı şekilde devrine engel olmaya yönelik her türlü girişimi" kınadı.
Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Devlet Başkanı Luiz Inacio Lula da Silva'nın "Fransa'nın koşulsuz desteğine güvenebileceğini" söyledi.
Çin ve Hindistan'dan da kınama mesajları geldi.
Türkiye Dışişleri Bakanlığı'ndan yapılan açıklamada da; "Brezilya’da Devlet Başkanı Luiz Inácio Lula da Silva liderliğindeki Hükümet, Kongre ve Anayasa Mahkemesi’ne yönelik şiddet eylemlerini kınıyoruz. Ülkede halkın iradesini yansıtan seçimlerin sonuçlarına ve demokratik süreçlere saygılı olunması önem taşımaktadır. Bu eylemler karşısında Devlet Başkanı Lula da Silva hükümeti ve Brezilya halkıyla dayanışma içerisinde olduğumuzu ifade ediyoruz" denildi.
Brezilya'da Ekim ayında yapılan seçimler sonrası Devlet Başkanı Luiz Inacio Lula da Silva 1 Ocak'ta yemin ederek göreve başladı.
Seçim sonuçlarını kabul etmeyen Bolsonaro taraftarları aylardır Kongre binası önünde eylemdeydi. Bu gruplar orduya da darbe çağrısı yapıyordu.
Bazı Bolsonaro taraftarları bu yönde bir delil olmamasına karşın seçimlerde hile yapıldığına inanıyor.
Baskınlar sırasında Devlet Başkanı Lula, Sao Paolo'da bulunuyordu.
Brasilia polisi, Kongre ve Yüksek Mahkeme binalarında güvenliğin yeniden sağlandığını duyurdu. Göstericilere karşı göz yaşartıcı gaz kullanıldı.
BBC’ye konuşan Brasilian Report yayın organından Euan Marshall başkentte böyle bir olayı engelleyecek bir polis varlığı olmadığını söyledi.
Ulusal Muhafızlar da düzeni yeniden sağlamak için devreye sokuldu.
Devlet kurumlarının yer aldığı başkentin merkezi sivillere 24 saat için kapatıldı.
Brezilya gazetesi Correio Brasiliense'nin siyaset editörü Carlos Alexandre de Souza polisin olayı kontrol altına almasının çok uzun sürdüğünü söylüyor.
De Souza polisin, gösterinin başlarında "çok sabırlı" olduğunu söyledi.
Bolsonaro, Ekim ayının sonunda yapılan seçim sonuçlarını kabul etmeyi reddediyordu. Lula’nın yemin törenine de, gelenek olmasına karşın katılmadı ve ülke dışına çıktı.
67 yaşındaki Bolsonaro, eski ABD Başkanı Donald Trump’a olan yakınlığı ile de biliniyor.
Brezilya’da yaşananlar Trump’ın seçimi kaybetmesi sonrası 6 Ocak 2021’de Washington DC’de yaşanan Kongre baskını ile büyük benzerlikler gösteriyor.
Lula daha önce hakkındaki bir yolsuzluk dosyasından tutuklanmış ve seçime girmesi engellenmişti. Fakat bu dosyadan 2021’de aklandı.
Bolsonaro taraftarları Lula'nın aklanmasını kabul etmiyor ve tutuklanmasını istiyor.
Komplo teorileri ve sosyal medya
Seçimlere hile karıştığı ve asıl kazananın Bolsonaro olduğu yönündeki sahte haberler ve komplo teorileri haftalardır sosyal medya platformlarında dolaşımdaydı.
Bunlar, dün yaşanan olaylarda nasıl bir rol oynadı? Bu sahte paylaşımlar engellenebilir miydi?
Özellikle de Twitter'ın durumu öne çıkıyor. Elon Musk şirketi devraldıktan sonra çalışanlarının yarısını işten çıkardı ve bunlar arasında sahte haberlerle ilgili takip ve işlem yapan ekipler de vardı.
Twitter ve Musk defalarca platformdaki en zararlı içeriklerle ilgili önlem aldıklarını söylediler.
Ama Brasilia'da yaşananlarla iki yıl önce 6 Ocak günü ABD'nin başkentinde Trump yandaşlarının Kongre'ye yaptığı baskın arasında parallellikler kurmamak çok güç. O da bunun gibi sahte haber ve komplo teorilerinin yaygınlaşmasıyla büyüyen bir olay olmuştu.
Seçime hile karıştığı iddiaları aylardır yayılıyor ve etkili siyasi şahsiyetler tarafından da paylaşılıyordu. Bu temelsiz iddialar sonunda kemikleşmiş bir grup taraftarı harekete geçmeye yöneltti.
Bu arada Facebook ve Instagram'ın da içinde bulunduğu sosyal medya platformlarının sahibi Meta Brezilya Kongresi'nin basılmasına ilişkin haberleri "şiddet olayı" ilan ettiğini ve saldırıyı savunan paylaşımları sildiğini ve engellediğini bildirdi.
Meta daha önce 6 Ocak ABD Kongre baskını gibi bir dizi olayı şiddet vakası saymış ve bu gerekçe ile zararlı içerikleri hızlı bir şekilde ayıklama yoluna gitmişti. (BBC TÜRKÇE)
