<p dir="ltr"><span style="font-size:18px;"><span style="font-family:Tahoma,Geneva,sans-serif;">Bloomberg, Çin'in koronavirüs aşılarıyla gelişmekte olan ülkelerde siyasi ve ekonomik bir nüfuz elde etmeye çalışacağını kaleme aldı.</span></span></p> <p dir="ltr"><span style="font-size:18px;"><span style="font-family:Tahoma,Geneva,sans-serif;">Aşılara duyulan güvenin sağlanamaması durumunda ise bu diplomasi adımının başarılı olmakta zorlanabileceği vurgulandı.</span></span></p> <p dir="ltr"><span style="font-size:18px;"><span style="font-family:Tahoma,Geneva,sans-serif;">Yapılan anketlere ve resmi açıklamalara göre Çin'in ürettiği koronavirüs aşılarının denendiği gelişen ülkelerde aşıya güvenin tam olarak sağlanamadığı belirtildi.</span></span></p> <p dir="ltr"><span style="font-size:18px;"><span style="font-family:Tahoma,Geneva,sans-serif;">Çin'in 70 milyar dolar yatırım yaptığı Pakistan'da yaşayan motosiklet sürücüsü Farman Ali Shah'ın, "Aşıyı olmayacağım, çünkü güvenmiyorum" dediği aktarıldı.</span></span></p> <p dir="ltr"><span style="font-size:18px;"><span style="font-family:Tahoma,Geneva,sans-serif;">Gelişmekte olan ve fakir ülkelerde yaşayan vatandaşların daha kalitesiz bir aşıyı olduklarını düşünmeye devam etmesi takdirinde Çin'in başının ağrıyacağı ifade edildi.</span></span></p> <p dir="ltr"><span style="font-size:18px;"><span style="font-family:Tahoma,Geneva,sans-serif;">Batı'nın yetemediği daha yoksul ülkelere satış yapmayı amaçlayan Çin'in ürettiği aşıların bir diplomatik kazanım olmasını umduğu, ancak aşının son faz çalışmalarına dair çok az bilgi paylaşıldığı aktarıldı.</span></span></p> <p dir="ltr"><span style="font-size:18px;"><span style="font-family:Tahoma,Geneva,sans-serif;">Çin'de üretilen aşının acil durum kullanım iznine şimdiye kadar sadece Birleşik Arap Emirlikleri ve Çin'de izin verildiği vurgulandı.</span></span></p> <p dir="ltr"><span style="font-size:18px;"><span style="font-family:Tahoma,Geneva,sans-serif;">Diğer yandan ABD ve Avrupalı şirketler ise aşılarının güvenliğini ve etkinliğini verilerle yayımlayarak uygulama safhasına geçti.</span></span></p> <p dir="ltr"><span style="font-size:18px;"><span style="font-family:Tahoma,Geneva,sans-serif;">Bloomberg, bu belirsizliğin Çin'in Asya, Afrika ve Güney Amerika'daki siyasi nüfuzunu artırma emellerine engel olabileceğini aktardı.</span></span></p> <p dir="ltr"><span style="font-size:18px;"><span style="font-family:Tahoma,Geneva,sans-serif;">Çin'de CNBG, CanSino ve Sinovac aşıları Çinli şirketler tarafından üretiliyor.</span></span></p> <h2 id="Diplomasiyi-beceremiyorlar" tabindex="-1"><strong><span style="font-size:18px;"><span style="font-family:Tahoma,Geneva,sans-serif;">'Diplomasiyi beceremiyorlar'</span></span></strong></h2> <p dir="ltr"><span style="font-size:18px;"><span style="font-family:Tahoma,Geneva,sans-serif;">Çin'in yedi yıllık Bir Kuşak, Bir Yol projesiyle yerel elit kadrolar için milyarlarca dolar değerinde kredi ve proje yarattığı, ancak bu çabanın kötü yönetim yüzünden çoğu zaman geri teptiği ifade edildi.</span></span></p> <p dir="ltr"><span style="font-size:18px;"><span style="font-family:Tahoma,Geneva,sans-serif;">McLarty Associates adlı şirketin kıdemli yöneticisi olan ve altı yıl boyunca Meksika'nın Çin büyükelçisi olarak görev yapan Jorge Guajardo, Bloomberg'e yaptığı açıklamasında, "Çin, aşı diplomasisi yaparak ve bu hayati ürünü dağıtarak büyük bir şansa sahip. Benim tecrübeme göre ise her diplomasi denemelerinde ellerine yüzlerine bulaştırıyorlar; yardımı alan ülkeyi üzmeyi beceriyorlar" yorumunda bulundu.</span></span></p> <p dir="ltr"><span style="font-size:18px;"><span style="font-family:Tahoma,Geneva,sans-serif;">Bu gibi yanlış adımların Çin Devlet Başkanı Şi Jinping'in Çin'in koronavirüsle diğer Batılı devletlerden daha iyi bir şekilde mücadele ettiğini ispat etmeye çalışan çabalarının boşa gideceği aktarıldı.</span></span></p> <h2 id="Huawei-5G-teknolojisini-almaları-için-zorlayabilir" tabindex="-1"><strong><span style="font-size:18px;"><span style="font-family:Tahoma,Geneva,sans-serif;">'Huawei 5G teknolojisini almaları için zorlayabilir'</span></span></strong></h2> <p dir="ltr"><span style="font-size:18px;"><span style="font-family:Tahoma,Geneva,sans-serif;">Guajardo, Çin'in aşının karşılığında ülkelerden Huawei 5G teknolojisini almalarını ya da kritik sektörlerine yatırım yapmayı isteyebileceğini söyledi.</span></span></p> <p dir="ltr"><span style="font-size:18px;"><span style="font-family:Tahoma,Geneva,sans-serif;">Çin'in geçmişte bunu yaptığını vurgulayan Guajardo, bunun tekrarlaması halinde şaşırmayacağını aktardı.</span></span></p> <p dir="ltr"><span style="font-size:18px;"><span style="font-family:Tahoma,Geneva,sans-serif;">Çin'in hükümetleri ve insanları aşısının etkinliğine ve güvenliğine ikna etmek için dünya çapında turlar düzenlendiği, ekim ayında 50 Afrika ülkesinin ilaç şirketi Sinopharm'ın fabrikasını ziyaret ettiği vurgulandı.</span></span></p> <p dir="ltr"><span style="font-size:18px;"><span style="font-family:Tahoma,Geneva,sans-serif;">Sinopharm şirketinin genel müdürü olan Liu Jingzhen ise bu ziyaretler sırasında koronavirüs aşısının tamamlanması takdirinde Afrika ülkelerinin önceliklendirileceğini söyledi.</span></span></p> <p dir="ltr"><span style="font-size:18px;"><span style="font-family:Tahoma,Geneva,sans-serif;">Bloomberg'e yanıt veren Çin Dışişleri Bakanlığı, aşı üreten Çinli şirketlerin kurallara riayet ettiğini ve ilk denemelerin aşıların geçerliliğini gösterdiğini aktardı.</span></span></p> <p dir="ltr"><span style="font-size:18px;"><span style="font-family:Tahoma,Geneva,sans-serif;">Çin'de şimdiye kadar bir milyon doz aşı uygulandığı ve ciddi bir yan etkinin görülmediği de vurgulandı.</span></span></p> <p dir="ltr"><span style="font-size:18px;"><span style="font-family:Tahoma,Geneva,sans-serif;">Çin Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Zhao Lijian, attığı tweetinde zengin ülkelerin üretilecek 12 milyar aşının üçte dördü için şimdiden sipariş vermesi nedeniyle aşı alamayan ülkelerin tek seçeneğinin Çin aşıları olabileceğini ifade etti.</span></span></p> <p dir="ltr"><span style="font-size:18px;"><span style="font-family:Tahoma,Geneva,sans-serif;">Soğuk zincir sistemine ihtiyaç duymayan aşıların gelişmekte olan ülkelere bağış ve ücretsiz yardım şeklinde dağıtılabileceğini başka bir konuşmasında ekledi.</span></span></p> <p dir="ltr"><span style="font-size:18px;"><span style="font-family:Tahoma,Geneva,sans-serif;">Zhao, aşı milliyetçiliğine karşı olduklarının da altını çizdi.</span></span></p> <p dir="ltr"><span style="font-size:18px;"><span style="font-family:Tahoma,Geneva,sans-serif;">Çin, Dünya Sağlık Örgütü'nün (WHO) gelişmekte olan ülkelere aşı dağıtım programı Covax'a da arz sağlayacak.</span></span></p> <h2 id="Ülkede-salgının-durması-aşı-denemelerini-yavaşlattı" tabindex="-1"><strong><span style="font-size:18px;"><span style="font-family:Tahoma,Geneva,sans-serif;">Ülkede salgının durması aşı denemelerini yavaşlattı</span></span></strong></h2> <p dir="ltr"><span style="font-size:18px;"><span style="font-family:Tahoma,Geneva,sans-serif;">Çin'deki aşı üreticisi şirketler, aşı çalışmalarında öncü olsalar da koronavirüs salgının kontrol altına alınmasıyla üçüncü faz denemelerin gerçekleştirilmesinde geride kaldı.</span></span></p> <p dir="ltr"><span style="font-size:18px;"><span style="font-family:Tahoma,Geneva,sans-serif;">Şu an Çin şirketleri 16 ülkede aşı denemeleri gerçekleştiriyor.</span></span></p> <p dir="ltr"><span style="font-size:18px;"><span style="font-family:Tahoma,Geneva,sans-serif;">Brezilya'daki Butantan Enstitüsü, Sinovac'ın ürettiği aşının onay alması için gereken yüzde 50 etkinlik eşiğini aştığını belirtti.</span></span></p> <p dir="ltr"><span style="font-size:18px;"><span style="font-family:Tahoma,Geneva,sans-serif;">Türkiye'de ise Bilim Kurulu Sinovac aşısının etkinlik oranının yüzde 91,25 olduğunu açıkladı.</span></span></p> <p dir="ltr"><span style="font-size:18px;"><span style="font-family:Tahoma,Geneva,sans-serif;">New York'taki Dış İlişkiler Konseyi'nden (Council of Foreign Relations) küresel sağlık araştırmacısı Yanzhong Huang, "Sadece Çin aşısının olduğu bir ülkede başka şansınız yok, ya kabul edersiniz ya da etmezsiniz. Ancak başka aşılar arasında seçim şansınız varsa insanlar mantıklı davranıyor. Batı'da yapılan aşıları seçeceklerdir çünkü veriler hem yayımlandı hem de güvenli. Çin ise şimdiye kadar sistematik verileri açıklamadı." dedi.</span></span></p> <p dir="ltr"><span style="font-size:18px;"><span style="font-family:Tahoma,Geneva,sans-serif;">Çin'de aşı üreten CNBG ve CanSino şirketleri bir açıklamada bulunmazken Sinovac faz III çalışmalarının devam ettiğini, sadece orta yan etkilerin görüldüğünü ve dozların takip edildiği bir mekanizmanın olduğunu söyledi. Aynı zamanda sonuçların ancak Çinli yetkililer tarafından gözden geçirildikten sonra açıklanabileceğini aktardı.</span></span></p> <p dir="ltr"><span style="font-size:18px;"><span style="font-family:Tahoma,Geneva,sans-serif;">Diğer yandan bu şirketlerin sınırlı üretim kapasitesi de gelişmekte olan ülkelerin aşıyı temin etmekte sıkıntı çekmesi takdirinde başka üreticilere gitmesine yol açabilir.</span></span></p> <p dir="ltr"><span style="font-size:18px;"><span style="font-family:Tahoma,Geneva,sans-serif;">Gelişmekte olan ülkelerde toplamda 6 milyar kişi yaşıyor.</span></span></p> <p dir="ltr"><span style="font-size:18px;"><span style="font-family:Tahoma,Geneva,sans-serif;">Brezilya'da gerek vatandaşlar gerek Devlet Başkanı Jair Bolsonaro Çin aşısına güvenmediklerini aktarırken Endonezya Devlet Başkanı Joko Widodo ise aşıyı ilk olan kişiler arasına gireceğini söyledi.</span></span></p> <p dir="ltr"><span style="font-size:18px;"><span style="font-family:Tahoma,Geneva,sans-serif;">Hong Kong Şehir Üniversitesi'nde kamu sağlığı öğretim görevlisi Nicholas Thomas ise, "Covid-19 aşılarının kamu nezdinde kabul edilebilmesi için şeffaflığa gerek var. Bu verilerin eksikliği takdirinde geliştirilmekte olan aşılar hakkında kutuplaşmış görüşlerin olması çok normal" dedi.</span></span></p>