<p dir="ltr"><span style="font-size:16px;"><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;">Maymun çiçeği virüsüyle ilgili açıklama yapan Dünya Sağlık Örgütü (WHO) "Tespit çalışmaları arttıkça vaka sayısının da artmasını bekliyoruz" ifadelerini kullandı.</span></span></p> <p dir="ltr"><span style="font-size:16px;"><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;">WHO, vakaların görüldüğü ülkelerle işbirliği içinde virüs tespit çalışmalarını artırmayı ve salgın yönetimi konusunda yardımcı olmayı hedeflediklerini duyurdu.</span></span></p> <p dir="ltr"><span style="font-size:16px;"><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;">Örgüt semptomların 2-4 hafta arası sürdüğünü, ölüm oranının ise yüzde 3-6 arasında olduğunu aktardı.</span></span></p> <p dir="ltr"><span style="font-size:16px;"><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;">WHO Avrupa Direktörü Hans Kluge de "Yaz mevsimi yaklaşırken büyük buluşmalar, festivaller ve partiler nedeniyle yayılımın hızlanmasından endişe ediyorum" ifadelerini kullandı.</span></span></p> <p dir="ltr"><span style="font-size:16px;"><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;">WHO internet sitesinden maymun çiçeğine dair en fazla sorulan soruları ve yanıtlarını da paylaştı.</span></span></p> <h2 id="Maymun-çiçeği-ile-çiçek-virüsü-ne-kadar-benzer" tabindex="-1"><span style="font-size:16px;"><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;"><strong>ÇİÇEK VİRÜSÜNE BENZİYOR MU?</strong></span></span></h2> <p dir="ltr"><span style="font-size:16px;"><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;">Küresel aşılama faaliyeti sonrasında 1980'de yeryüzünden silinen çiçek virüsü ile maymun çiçeği arasında genetik benzerlik bulunuyor.</span></span></p> <p dir="ltr"><span style="font-size:16px;"><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;">Bu yüzden çiçek aşısı yapılan kişiler maymun çiçeğine karşı da bir miktar koruma sahibi olabiliyor.</span></span></p> <p dir="ltr"><span style="font-size:16px;"><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;">Öte yandan virüsün 40 yıldan uzun süre önce yer yüzünden silinmesi ve ardından aşılama faaliyetlerinin durdurulması, genç nüfusu bu virüse daha açık hale getiriyor.</span></span></p> <h2 id="Maymun-çiçeği-en-çok-nerede-görülüyor" tabindex="-1"><span style="font-size:16px;"><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;"><strong>EN ÇOK NEREDE GÖRÜLÜYOR?</strong></span></span></h2> <p dir="ltr"><span style="font-size:16px;"><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;">Orta ve Batı Afrika'da sıklıkla rastlanan bu virüsü taşıyan hayvanlar, o bölgelerdeki tropik yağmur ormanlarında yaşıyor.</span></span></p> <p dir="ltr"><span style="font-size:16px;"><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;">Bu bölgelerden seyahat eden insanlar ve satılan hayvanlar aracılığıyla da diğer bölgelere yayıldığı düşünülüyor.</span></span></p> <h2 id="Maymun-çiçeği-belirtileri-neler" tabindex="-1"><span style="font-size:16px;"><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;"><strong>BELİRTİLERİ</strong></span></span></h2> <p dir="ltr"><span style="font-size:16px;"><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;">Belirtiler arasında ateş, yoğun baş ağrısı, kas ağrıları, sırt ağrısı, yorgunluk, lenf bezi şişkinliği, deride döküntü ve lezyon yer alıyor.</span></span></p> <p dir="ltr"><span style="font-size:16px;"><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;">Döküntü genellikle ateşten 1-3 gün sonra başlıyor.</span></span></p> <p dir="ltr"><span style="font-size:16px;"><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;">Lezyonlar düz veya şişkin olabiliyor, işi saydam veya sarımsı bir sıvıyla dolabiliyor ve ardından genellikle çatlayıp, kuruyup düşüyorlar.</span></span></p> <p dir="ltr"><span style="font-size:16px;"><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;">Vücuttaki lezyon sayısı birkaç adetten binlerceye kadar değişebiliyor.</span></span></p> <p dir="ltr"><span style="font-size:16px;"><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;">Döküntü genellikle yüz, avuç ve ayaklarda yoğunlaşırken gövdede daha az görülüyor.</span></span></p> <p dir="ltr"><span style="font-size:16px;"><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;">Ağız, cinsel organlar ve gözlerde de ortaya çıkıyorlar.</span></span></p> <p dir="ltr"><span style="font-size:16px;"><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;">Bu semptomlar 2-4 hafta sürdükten sonra genellikle kendiliğinden geçiyor.</span></span></p> <p dir="ltr"><span style="font-size:16px;"><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;">Fakat semptomlar ortaya çıktığında kendiliğinden geçmesini beklemek yerine doktora başvurmak tavsiye ediliyor.</span></span></p> <p dir="ltr"><span style="font-size:16px;"><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;">Maymun çiçeği geçirenlerle yakın temaslı olanların da sağlık birimlerine haber vermesi tavsiye ediliyor.</span></span></p> <h2 id="Maymun-çiçeği-öldürücü-mü" tabindex="-1"><span style="font-size:16px;"><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;"><strong>ÖLDÜRÜCÜ MÜ?</strong></span></span></h2> <p dir="ltr"><span style="font-size:16px;"><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;">Çoğu vakada semptomlar kendiliğinden geçse de virüs bazı kişiler için ölümcül yolabiliyor.</span></span></p> <p dir="ltr"><span style="font-size:16px;"><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;">Yeni doğan bebekler ve bağışıklık sistemi zayıf kişiler için bu virüs daha fazla tehdit oluşturuyor.</span></span></p> <p dir="ltr"><span style="font-size:16px;"><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;">Ağır vakalarda deri enfeksiyonu, zatürre ve körlüğe kadar ilerleyebilen göz enfeksiyonları görülebiliyor.</span></span></p> <p dir="ltr"><span style="font-size:16px;"><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;">Vakaların en sık görüldüğü Afrika ülkelerinde ölüm oranı yüzde 3 ile 6 arasında değişiyor.</span></span></p> <p dir="ltr"><span style="font-size:16px;"><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;">Fakat bu ülkelerdeki virüs tespit sistemlerinin kısıtlı olması nedeniyle hafif vakaların tespit edilmemiş olma ihtimali de yüksek.</span></span></p> <p dir="ltr"><span style="font-size:16px;"><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;">Bu nedenle gerçek ölüm oranı bundan daha düşük de olabilir.</span></span></p> <h2 id="Maymun-çiçeği-hayvanlardan-insanlara-nasıl-geçiyor" tabindex="-1"><span style="font-size:16px;"><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;"><strong>HAYVANLARDAN GEÇİYOR</strong></span></span></h2> <p dir="ltr"><span style="font-size:16px;"><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;">Virüsü taşıyan hayvanlar, fiziksel temas ile bunu insanlara bulaştırabiliyor. Bu hayvanlar arasında kemirgenler ve primatlar da yer alıyor.</span></span></p> <p dir="ltr"><span style="font-size:16px;"><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;">Riski azaltmak için vahşi hayvanlarla korumasız temas edilmemesi, özellikle de hasta olan hayvanlardan veya ölü hayvanlardan uzak durulması tavsiye ediliyor.</span></span></p> <h2 id="Maymun-çiçeği-virüsü-insandan-insana-nasıl-geçiyor" tabindex="-1"><span style="font-size:16px;"><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;"><strong>İNSANDAN İNSANA NASIL BULAŞIYOR?</strong></span></span></h2> <p dir="ltr"><span style="font-size:16px;"><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;">Virüsü taşıyan insanlar semptom gösterdikleri dönemde bulaştırıcı oluyor. Bu genellikle virüse maruz kaldıktan sonraki 2-4 haftalık süreçte oluyor.</span></span></p> <p dir="ltr"><span style="font-size:16px;"><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;">Özellikle döküntü bölgeleri, vücut sıvıları ve yaralar bulaştırıcı olabiliyor.</span></span></p> <p dir="ltr"><span style="font-size:16px;"><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;">Virüsü taşıyan kişilerin kullandığı kıyafetler, havlular, nevresim takımları ve çatal-bıçaklar da virüsü bulaştırabiliyor.</span></span></p> <p dir="ltr"><span style="font-size:16px;"><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;">Ağızdaki lezyon ve yaralar da bulaştırıcı olduğu için tükürük yoluyla bulaşma ihtimali de var.</span></span></p> <p dir="ltr"><span style="font-size:16px;"><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;">Bu yüzden maymun çiçeği virüsü taşıyan kişilerle yakın temasta olanlar, özellikle de aynı evde yaşayanlar, seks partnerleri ve sağlık çalışanları daha yüksek risk grubunu oluşturuyor.</span></span></p> <p dir="ltr"><span style="font-size:16px;"><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;">Virüs hamilelik döneminde plasentadan bebeğe de geçebiliyor.</span></span></p> <p dir="ltr"><span style="font-size:16px;"><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;">Semptom göstermeyen hastaların bulaştırıcı olup olmadığı ise kesin değil.</span></span></p> <h2 id="Kimler-daha-fazla-risk-altında" tabindex="-1"><span style="font-size:16px;"><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;"><strong>KİMLER DAHA RİSKLİ?</strong></span></span></h2> <p dir="ltr"><span style="font-size:16px;"><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;">Virüsü taşıyanlarla yakın temasta olanların yanı sıra gençlerin daha fazla risk altında olduğu düşünülüyor.</span></span></p> <p dir="ltr"><span style="font-size:16px;"><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;">Bunun nedeni ise yaşlıların çiçek aşısı nedeniyle maymun çiçeğine karşı da bir miktar bağışıklık sahibi olması.</span></span></p> <p dir="ltr"><span style="font-size:16px;"><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;">Bebekler, çocuklar ve bağışıklık sistemi zayıf olan kişiler de risk altındaki diğer gruplar.</span></span></p> <h2 id="Maymun-çiçeği-virüsünden-nasıl-korunulur" tabindex="-1"><span style="font-size:16px;"><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;"><strong>YENİ KABUSTAN NASIL KORUNULUR?</strong></span></span></h2> <p dir="ltr"><span style="font-size:16px;"><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;">Korunmanın en etkili yolu, virüsü taşıdığından şüphelenilen kişilerle fiziksel teması azaltmak.</span></span></p> <p dir="ltr"><span style="font-size:16px;"><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;">Sağlık çalışanları ve virüsü taşıyanlarla birlikte yaşayanların lezyonlarla doğrudan temas etmemesi ve maske takması, virüsü taşıyanların yaralarının üzerine kapatması, kendilerini izole etmesi ve maske takması tavsiye ediliyor.</span></span></p> <p dir="ltr"><span style="font-size:16px;"><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;">Fiziksel temasın gerekli olduğu anlarda ise tek kullanımlık eldivenlerin giyilmesi bulaşım riskini azaltıyor.</span></span></p> <p dir="ltr"><span style="font-size:16px;"><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;">Aynı evde yaşayanların yüzeyleri, kıyafetleri ve mutfak eşyalarını düzenli olarak temizlemesi gerekiyor.</span></span></p> <h2 id="Çocuklar-neden-daha-fazla-risk-altında" tabindex="-1"><span style="font-size:16px;"><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;"><strong>ÇOCUKLAR NEDEN RİSK ALTINDA?</strong></span></span></h2> <p dir="ltr"><span style="font-size:16px;"><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;">Maymun çiçeği virüsü çocuklarda ve yeni doğan bebeklerde daha fazla belirti gösteriyor.</span></span></p> <h2 id="Maymun-çiçeği-olduğundan-şüphelenenlerin-ne-yapması-gerekiyor" tabindex="-1"><span style="font-size:16px;"><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;"><strong>HASTALIK RİSKİ VARSA NE YAPILMALI?</strong></span></span></h2> <p dir="ltr"><span style="font-size:16px;"><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;">Virüse maruz kaldığınızı düşünüyorsanız sağlık kuruluşlarına başvurmanız, bu süreçte de kendinizi mümkün olduğunca izole etmeniz gerekiyor.</span></span></p> <p dir="ltr"><span style="font-size:16px;"><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;">Başvurunun ardından sağlık kuruluşları yaptıkları testler sonucunda pozitif olup olmadığınızı ortaya çıkarabiliyor.</span></span></p> <h2 id="Maymun-çiçeğinin-aşısı-var-mı" tabindex="-1"><span style="font-size:16px;"><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;"><strong>AŞISI BULUNDU MU?</strong></span></span></h2> <p dir="ltr"><span style="font-size:16px;"><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;">Çiçek aşısına karşı geliştirilen aşılar maymun çiçeğine karşı da kısmen koruma sağlıyor.</span></span></p> <p dir="ltr"><span style="font-size:16px;"><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;">2019'da onaylanan Imvamune, Imvanex ve Jynneos markalarıyla üretilen MVA-BN adlı bir aşı da maymun çiçeğine karşı etkili, fakat henüz kısıtlı sayıda üretiliyor.</span></span></p> <h2 id="Maymun-çiçeğinin-tedavisi-var-mı" tabindex="-1"><span style="font-size:16px;"><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;"><strong>TEDAVİSİ VAR MI?</strong></span></span></h2> <p dir="ltr"><span style="font-size:16px;"><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;">Hastalık belirtileri genellikle kendiliğinden geçiyor. Döküntü ve kaşıntıların mümkünse kendiliğinden kurumasını beklemek, değilse üzerini nemli tutmak da tavsiye ediliyor.</span></span></p> <p dir="ltr"><span style="font-size:16px;"><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;">Göz ve ağızdaki yaralarla temas etmemek de önemli.</span></span></p> <p dir="ltr"><span style="font-size:16px;"><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;">Çiçek virüsüne karşı geliştirilen antiviral ilaç tecovirimat (TPOXX adıyla da biliniyor) Ocak 2022'de maymun çiçeğine karşı da kullanım onayı aldı.</span></span></p> <h2 id="Hangi-ülkeler-daha-riskli" tabindex="-1"><span style="font-size:16px;"><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;"><strong>TEHLİKE ALTINDAKİ ÜLKELER</strong></span></span></h2> <p dir="ltr"><span style="font-size:16px;"><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;">1970'ten bu yana maymun çiçeği 11 Afrika ülkesinde görüldü. Bunlar Benin, Kamerun, Orta Afrika Cumhuriyeti, Kongo, Demokratik Kongo, Gabon, Fildişi Sahili, Liberya, Nijerya, Serra Leone ve Güney Sudan.</span></span></p> <p dir="ltr"><span style="font-size:16px;"><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;">Genellikle bu ülkelerden seyahat eden kişiler nedeniyle virüs başka ülkelerde de görülebiliyor.</span></span></p> <p dir="ltr"><span style="font-size:16px;"><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;">Salgınlardan biri de bu ülkelerden ithal edilen hayvanlar nedeniyle gerçekleşmişti.</span></span></p> <p dir="ltr"><span style="font-size:16px;"><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;">Mayıs 2022'de Avrupa, Amerika ve Avustralya'da görülen vakalar ise virüsün tarihindeki sıra dışı bir yayılım oldu. Pek çok vakanın Afrika ülkeleriyle bağlantısı olmadığı fark edildi.</span></span></p> <p dir="ltr"><span style="font-size:16px;"><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;">Dünya Sağlık Örgütü bu yayılımın nedenlerini araştırmaya ve virüsün gördüğü ülkelere destek vermeye devam ediyor.</span></span></p> <h2 id="Daha-büyük-bir-salgın-riski-var-mı" tabindex="-1"><span style="font-size:16px;"><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;"><strong>SALGIN RİSKİ</strong></span></span></h2> <p dir="ltr"><span style="font-size:16px;"><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;">Maymun çiçeği, bulaşıcılığı yüksek bir virüs olarak görülmüyor. Bunun nedeni ise bulaşması için fiziksel temas gerçekleşmesi gerekmesi.</span></span></p> <p dir="ltr"><span style="font-size:16px;"><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;">Uzun zamandır bu virüsü yüksek öncelikli virüs kategorisinde değerlendiren Dünya Sağlık Örgütü, virüsün yayılmasını önlemek için virüsün görüldüğü ülkelerle temasa geçti.</span></span></p> <h2 id="Maymun-çiçeği-cinsel-yolla-bulaşıyor-mu" tabindex="-1"><span style="font-size:16px;"><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;"><strong>CİNSEL YOLLLA BULAŞIYOR MU?</strong></span></span></h2> <p dir="ltr"><span style="font-size:16px;"><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;">Maymun çiçeği virüsü fiziksel temasla bulaşıyor ve buna cinsel ilişki de dahil.</span></span></p> <p dir="ltr"><span style="font-size:16px;"><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;">Virüsün vajinal sıvılar ve meni yoluyla bulaşıp bulaşmadığı henüz bilinmiyor fakat cinsel ilişki sırasındaki deri teması virüsü bulaştırmak için yeterli olabiliyor.</span></span></p> <p dir="ltr"><span style="font-size:16px;"><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;">Derideki belirtiler cinsel yolla bulaşan frengi ve herpes gibi diğer virüslerin belirtilerini andırabiliyor.</span></span></p> <p dir="ltr"><span style="font-size:16px;"><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;">Bu da virüsün neden çoğunlukla cinsel sağlık kliniklerine başvuran erkeklerde görüldüğünü açıklayabilir.</span></span></p> <p dir="ltr"><span style="font-size:16px;"><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;">Fakat risk yalnızca cinsel olarak aktif kişilerle veya erkeklerle ilişkiye giren erkeklerle kısıtlı değil.</span></span></p> <h2 id="Eşcinsel-erkekler-daha-yüksek-risk-altında-mı" tabindex="-1"><span style="font-size:16px;"><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;"><strong>EŞCİNSELLER DAHA MI RİSKLİ?</strong></span></span></h2> <p dir="ltr"><span style="font-size:16px;"><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;">Avrupa ülkelerindeki vakalarda virüsün bulaştığı kişiler arasında erkeklerle ilişkiye giren erkekler tespit edildi. Bu vakalar, cinsel sağlık kliniklerine başvurduklarında teşhis edildi.</span></span></p> <p dir="ltr"><span style="font-size:16px;"><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;">Bu grupta daha fazla vaka duyulmasının nedeni, bu grubun cinsel sağlık konusunda daha hassas olmasından da kaynaklanıyor olabilir.</span></span></p> <p dir="ltr"><span style="font-size:16px;"><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;"><strong>ADI NEREDEN GELİYOR?</strong></span></span></p> <p dir="ltr"><span style="font-size:16px;"><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;">Virüs ilk olarak 1958'de bilimsel araştırmalarda kullanılan bir maymun kolonisinde tespit edildiği için bu ismi aldı. İnsanlardaki ilk virüs ise 1970'de görüldü. (BBC TÜRKÇE)</span></span></p>