Afganistan'da 15 Ağustos'ta iktidarı ele geçiren Taliban, uluslararası toplumun mali yardımlar karşılığında en önemli talepleri arasında yer alan kadın hakları konusunda bir kararname yayımladı. Taliban sözcüsü Zabihullah Mücahid konuyla ilgili açıklamasında, "Kadın bir mal değil, asil ve özgür bir insandır. Kimse onu sulh için ya da husumetlerin giderilmesi için herhangi birine veremez" ifadesini kullandı. Taliban'ın dini lideri Hibetullah Ahundzade imzalı kararnamede "İslami Emirlik yönetimi, ilgili tüm birimlere kadın haklarını sağlamak için ciddi eyleme geçmeleri talimatı vermektedir" denildi. Kararnamede "hiç kimsenin kadınları baskı ya da zor kullanarak evliliğe zorlayamayacağı", "dulların eski eşlerinin mirasından pay hakkına sahip olduğu" gibi ifadeler yer alıyor. Dulların, eşlerinin ölümünden 17 hafta sonra kendi özgür seçimleriyle yeniden evlenebilmelerine de imkan tanınıyor. Mahkemelere kararnamede yer alan noktaları göz önünde bulundurmaları, Kültür ve Enformasyon Bakanlığına da "kadınlara yönelik süregelen baskıyı engellemek amacıyla kadın hakları konusunda kamuoyunu bilgilendirici faaliyetler yürütme" talimatı veriliyor. Afganistan'da kadınlar aileler ve aşiretler arasındaki kan davaları ya da anlaşmazlıkların sona erdirilmesinde birbirine verilebiliyor. Kız çocuklarının para karşılığı satılması, dulların ölen eşlerinin kardeşlerine verilmesi gibi uygulamalara da Afgan kültüründe sıkça rastlanıyor. Eğitim ve iş hayatında açılım yok Kararnamede özellikle evlilik, dulların hakları gibi konular düzenlenirken kız çocuklarının eğitimi ve kadınların çalışmalarına yönelik kısıtlamalar konusunda bir yenilik içermemesi dikkat çekti. Taliban'ın iktidarı yeniden ele geçirmesi sonrasında kız çocuklarının sadece 6'ncı sınıfa kadar okumasına izin verilmiş, üniversitelerde de kız ve erkeklerin ayrılması uygulamasına gidilmişti. Kız çocukları için 7-12'nci sınıflarda eğitimi durduran Taliban, bunun "okullarda kızların İslami kurallara uygun bir şekilde okuyabileceği şartlar sağlanana kadar" geçici bir süreliğine geçerli olduğunu öne sürmüştü. Kamuda çalışan pek çok kadın da Taliban döneminde işini bırakmak zorunda kaldı. Kız çocukları 7-12'nci sınıflara alınmıyor. Taliban, 1996-2001 yılları arasındaki ilk iktidar döneminde kadınların yanlarında eş ya da erkek akrabaları olmadan evlerinden çıkmalarını, çalışmalarını ve kız çocuklarının eğitim almalarını yasaklamış, tüm kadınlara burka zorunluluğu getirmişti. Afganistan Merkez Bankası'nın yurtdışındaki milyarlarca dolarlık rezervlerini ve kalkınma yardımlarını donduran Batılı ülkeler, kaynakların geri verilmesi için aralarında kadın haklarının güvenceye alınmasının da bulunduğu şartlar öne sürüyor. Uluslararası yaptırımlar nedeniyle nakit akışının durma noktasına geldiği ve likidite sıkıntısının yaşandığı Afganistan'da ekonomi çöküşün eşiğinde bulunuyor. rtr,AFP/BK,JD