ABD’nin Orta Doğu’daki en büyük ve sağlam müttefiklerinden biri olan Ürdün’de hafta sonu kritik gelişmeler yaşandı… Aralarında Kral Abdullah’ın üvey kardeşi olan ve aynı zamanda eski veliaht prensi de olan Hamza Bin Hüseyin’in de olduğu çok sayıda kraliyet ailesi üyesi ve üst düzey yetkili ayaklanma hazırlığı içerisinde oldukları gerekçesiyle gözaltına alındı. Bedevi topluluğu arasında popüler bir figür olan Hamza’nın tutuklanması büyük yankı uyandırdı. Haşimi ailesi tarafından yönetilen Ürdün’ün bölge için stratejik bazı özellikleri de var. ABD’nin en yakın müttefiklerinden biri olan Ürdün aynı zamanda İsrail’i resmi olarak tanıyan ilk Arap ülkelerinden biri. Çok sayıda Filistinli mülteciye ev sahipliği yapan Ürdün’de aynı zamanda Müslüman Kardeşler’in de etkisi bulunuyor. İsrail, Suriye, Irak ve İran arasında yer aldığı için bölgede yaşanacak olası bir istikrarsızlık bütün bölgeyi etkileyebilir. 2011’de gerçekleşen Arap Baharı’nda bölgedeki diğer ülkelere göre daha barışçıl ve sakin gösterilerin gerçekleştiği Ürdün o zamandan beri göreceli olarak istikrarlı konumda. Uzun yıllardır ülkeyi yöneten Kral Abdullah’ın bu hamlesi uluslararası kamuoyunun gündemine oturdu. 1- KONUMU ÖNEMLİ Ürdün’ün istikrarı bölgedeki İsrail-Filistin gerilimi ve Suriye ile Irak sınırına sahip olduğu için kritik bir öneme sahip. Kendisini bölgedeki ılımlı ülke olarak lanse eden Ürdün’ün aynı zamanda Suudi Arabistan ve Barı Şeria’ya komşu olması da dikkat çekiyor. Sünni ağırlıklı bir ülke olan 10 milyon nüfuslu Ürdün’de çok sayıda Filistinli bulunuyor. Aynı zamanda 2 milyon kayıtlı Filistinli mülteci ve 600.000 Suriyeli mülteciye de ev sahipliği yapıyor. Ürdün ile İsrail yakın bir zaman önce İsrail’in Batı Şeria’daki planları sebebiyle karşı karşıya gelmişti. İsrail Başbakanı Netanyahu ile Ürdün kraliyet ailesi arasında tartışma yaşanmıştı. Gözaltına alınan Prens Hamza’nın annesi Kraliçe Nur, yaşananlara dün tepki göstermişti. 2- KRALİYET AİLESİNDE NE YAŞANDI? Kraliyet ailesi içerisinde yer alan Prens Hamza’nın ülke içerisinde ayaklanma çıkaracağına dair iddialar sonrasında soruşturma başlatıldı. Yapılan operasyonda çok sayıda kraliyet ailesi üyesi ve üst düzey yetkili gözaltına alındı. Kraliyet ailesinde gerilim aslında 1999’da başladı. Kral Hüseyin ölmeden önce kardeşi Hasan’ı veliaht prenslikten kovdu ve en büyük oğlu Abdullah’ı veliahtı olarak seçti. Önceki gün gözaltına alınan Prens Hamza da 2004 yılına kadar veliaht prens olarak görev alırken, bu durum da Kral Abdullah’ın en büyük oğlu Hüseyin’i veliaht prens olarak seçmesiyle bu pozisyonunu da kaybetti. 3- BİR SÜREDİR İZLENİYORDU Ürdün’ün Başbakan Yardımcısı Ayman Safadi, Kral Abdullah’ın üvey erkek kardeşi ve eski hanedan prensi Prens Hamza’nın yabancılarla iletişime geçerek ülkeyi istikrarsızlaştırma komplosu kurduğunu ve bu faaliyetlerin bir süredir izlendiğini açıkladı. Ordu Cumartesi günü yaptığı açıklamada, Prens’in ülkenin “güvenliğini ve istikrarını” hedef alan eylemleri nedeniyle Prens’e uyarıda bulunduğunu duyurmuştu. Safadi dün yaptığı basın toplantısında, yetkililerin Hamza ve yabancılar arasında Ürdün’ün güvenliğini zayıflatmak için atılacak adımların zamanlaması konusunda gerçekleştirdikleri iletişimin fark edilip önlendiğini belirtti. Safadi, ele geçirilen bilgilere göre yabancı bir istihbarat kuruluşunun çiftin Ürdün’den uçakla kaçırılmasını organize etmek için Prens Hamza’nın eşiyle bağlantı kurduğunu belirtti. Safadi, komployla ilgili olarak 14 ila 16 kişinin tutuklandığını sözlerine ekledi. Veliaht prens makamından 2004 yılında ihraç edilen Prens Hamza, ülkedeki başlıca aşiretlerin merkezi yönetimden memnun olmayan kıdemli mensuplarıyla yakın ilişkilere sahipti. 4- PRENS HAMZA KİMDİR? Kral Hüseyin’in ve ABD doğumlu dördüncü eşi olan Kraliçe Nur’un en büyük oğlu olan Prens Hamza 41 yaşındadır. Ürdün’deki bedevi aşiretleriyle yakın temasta olan Prens Hamza, bedevilerle birlikte 1948’de İsrail’in kuruluşu sonrasında Ürdün’e sığınan kalabalık Filistin nüfusuyla da yakın ilişkiler kurdu. Prens Hamza, Ürdün ordusu içerisinde farklı roller üstlendi. Ürdün’ün İsrail’i tanıması ve bu ülkeyle barış anlaşması imzalaması ülkede yaşayan Filistinliler için halen hassas bir konu. 5- BAŞKA KİMLER GÖZALTINA ALINDI? Hamza’ya yakın olan yaklaşık 16 kişi daha gözaltına alındı. Birçok aşiret ailesi üyesinin de yer aldığı gözaltına alınan arasında kraliyet ailesi üyesi Hasan Bir Zaid ve eski bakanlardan Bassem Awadallah da yer alıyor. Başbakanın ekonomik danışmanı olan, bir dönem ekonomi bakanlığı da yapan Awadallah, Kral Abdullah’ın Suudi Arabistan heyetinde yer alıyor ve Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Selman ile yakın ilişki içerisindeydi. 6- İSRAİL’LE EKONOMİK BAĞI YOĞUN DEĞİL İngiliz sömüründen 1946 yılında kurtulan ve iki yıl sonra Arap-İsrail savaşına dahil olarak büyük toprak kazanan Ürdün, İsrail’in 1967’deki savaşta bazı yerleri ele geçirmesine rağmen Kudüs’teki Mescid-i Aksa’nın kontrolünü bırakmadı. 1994 yılında İsrail’i tanıyan Ürdün, Birleşik Arap Emirlikleri ve Bahreyn’in aksine İsrail ile tamamen ekonomik bağ kurmadı. 7- ÜRDÜN’DE EKONOMİ DÜŞÜŞTE Bölgede yaşanan gerilimler ve corona virüsü dolayısıyla Ürdün ekonomisi düşüş trendine girdi. 2020 yılında ülkedeki ekonomi yüzde 3 daralırken işsizlik de yüzde 24.7 seviyesine fırladı. Bu oran son 25 yıldaki en yüksek seviye olarak kayıtlara geçti. Batı ülkelerinden yardımlarla ayakta kalmaya çalışan Ürdün en son geçen yıl Ağustos ayında ABD’den 700 milyon dolarlık yardımı kabul etmişti. 8- ANKARA: ENDİŞEYLE İZLİYORUZ Dışişleri Bakanlığı’nca, Ürdün’de ülkenin istikrarına tehdit oluşturduğu gerekçesiyle bazı kişilerin gözaltına alınmasıyla baş gösteren olayların endişeyle izlendiği bildirildi. Bakanlıktan yapılan yazılı açıklamada, “Ürdün’de ülkenin istikrarına tehdit oluşturduğu gerekçesiyle bazı kişilerin gözaltına alınmasıyla baş gösteren olayları endişeyle izliyoruz. Orta Doğu’da barışın kilit ülkesi Ürdün’ün istikrar ve huzurunu Türkiye’nin istikrar ve huzurundan ayrı görmüyoruz. Bu çerçevede, Kral II. Abdullah ve Ürdün Hükümeti ile dost ve kardeş Ürdün halkının huzur, refah ve esenliğine olan güçlü desteğimizi ifade ediyoruz” denildi.