Adana'da afetzede ailelerin çocuklarının travmayı atlatabilmesi için çeşitli oyunlar ve etkinlikler düzenlenmeye başladı Birleşik Krallık'taki Manchester Üniversitesi'nden araştırmacılar, Türkiye, Suriye ve depremlerden etkilenen komşu ülkelerdeki afetzede ebeveynler için kısa bir kılavuz yayımladı. Birleşmiş Milletler Uyuşturucu ve Suç Önleme Ofisi Tedavi ve Rehabilitasyon Bölümü'nün (UNODC) desteğiyle kullanıma sunulan kılavuzda depremlerden etkilenen çocuk ve gençlerin bakımıyla ilgili tavsiyeler yer aldı. Türkçe, Arapça ve İngilizce olmak üzere üç dilde hazırlanan iki sayfalık broşür, UNODC'nin internet sitesinde ses ve video kaydı olarak da erişime açık. Üniversitenin sitesinde yayımlanan basın metninde kılavuzun, "ebeveynlerin ve bakım sağlayanların kendi duyguları ve stresleriyle başa çıkmalarına yardımcı olmak için tasarlandığı" ifade ediliyor. Buna göre kılavuzda yer alan tavsiyeler, ebeveynlerin "çocukların ortak tepkilerini ve onlara en iyi nasıl bakılacağını anlamasına" da yardımcı olabilir. Üniversitede görev alan Profesör Rachel Calam, "Kalbimiz bu korkunç depremlerden etkilenen herkesle birlikte çarpıyor" ifadelerini kullanıyor: Böylesine zor zamanlarda yola devam etmek ne kadar zor olursa olsun, çocukları ve gençleri duygusal ve pratik açıdan desteklemek ve cesaretlendirmek, bu durumla başa çıkmalarını sağlayabilir. Çocuğunuz ne yaşıyor olabilir? Kılavuza göre çocukların strese nasıl tepki gösterebileceği hem yaşlarına hem de sosyo ekonomik faktörlere göre değişebilir. Ancak uzmanlar, ağır stres yaşatan olaylar karşısında bazı ortak tepkilerin görülebileceğini söylüyor. Bu tepkiler şöyle sıralanıyor: • Baş ağrısı, mide ağrısı, iştahsızlık gibi fiziksel şikayetler. • Korkulu ve kaygılı olma. • Uyumada güçlük, kabuslar, karabasanlar (gece terörü), bağırma ya da çığlık atma. • Yaşı daha büyük olan çocuklarda altını ıslatmaya geri dönüş, anababaya yapışma, sık sık ağlama, parmak emme, yalnız kalmaktan korkma. • Alışılmamış şekilde aktif ya da agresif olma ya da tam tersi utangaç, sessiz, içekapanık ve hüzünlü olma. • Odaklanmada güçlük. Broşürün yazarlarına göre tüm bunların üstesinden gelmek için öncelikle çocukların güvende hissetmesini sağlamak gerekiyor. "Ailenizi her zaman bir arada tutmaya çabalayın ve çocuğunuzdan uzun süre ayrı kalmamaya büyük gayret gösterin" ifadelerinin yer aldığı kılavuz, şöyle devam ediyor: "Eğer bir dağıtım merkezine gidiyorsanız ya çocuklarınızı her zaman yakınınızda tutun ya da onları evde sorumlu ve güvenilir bir akraba ya da yetişkinin bakımına bırakın. Eğer çocuklarınız sizinle birlikte gidiyorsa, ayrılırsanız buluşabileceğiniz bir yeri önceden ayarlayın. Buranın çocuğun bileceği ve rahat hissedeceği bir yer olmasından emin olun." Çocuklara destek olmak için uygulanması gereken diğer tavsiyeler de şu şekilde sıralanıyor: Sıcaklık ve destek sağlamak • Onlara bakmak ve onları korumak için elinizden gelen her şeyi yapacağınıza söz verin. • Sık sık sarılarak ya da ellerini tutarak çocuğunuza sevgi dolu olmaya çalışın. • Sık sık onları sevdiğinizi söylemeye çalışın. Çocuğunuzu önemsemek ve onu sevdiğinizi söylemek ona yeniden güven verecektir. Ödüllendirmek • Küçük gibi görünse dahi çocuklarınız iyi bir şey yaptıklarında onları övmek (sözel olarak pekiştirmek) için fırsatlar arayın. • Çocuğunuza karşı sabırlı olmayı deneyin ve davranışlarındaki değişimler için, örneğin size yapışması ve sık sık güvence araması gibi davranışları için onu eleştirmeyin. • Çocuğunuzu yardım etmesi için yüreklendirin ve yardım ettiğinde övün ve teşekkür edin. Çocuklar diğer kişilere yardım ettiklerinde, daha iyi başa çıkarlar ve daha çabuk iyileşirler Birlikte zaman geçirmek ve konuşmak • Dikkatinizi çocuğunuza verin. Ne zaman yapabilirseniz onlara birkaç dakikanızı ayırın. • Onları dinlemek için zaman ayırın ve ne deneyimlediklerini anlamaya çalışın. Deneyimledikleriyle ilgili ne hissettiklerini ve hangi deneyimin onlar için en stresli ve uyum sağlamak için en zor olduğunu sorun. • Çocuğunuza sağlayamayacağınız şeyler için söz vermeyin. • Açık olun ve ne olduğuyla ilgili çocuğunuza doğru bilgi vermeye çalışın. Oynaması için cesaretlendirmek • Çocuğunuzu sizinle, kardeşleriyle ya da diğer çocuklarla oynaması için cesaretlendirin. Oyun, çocuğunuzun geçmişi, şu andaki stresi ve deneyimleri ele alması ve geleceğe hazırlanmasına yardım etmede önemlidir. Yaşamlarındaki bazı olağanlıkları/normallikleri sürdürmesine yardım eder. Rutini sürdürmek • Uyku zamanları gibi günlük rutinleri elinizden geldiğince sürdürmeye çalışın. • Okul olmasa da okul faaliyetlerinde bulunması konusunda çocuğunuzu cesaretlendirin (okuma, matematik, yazma). Çocuklara yönelik şiddetle ilgili madde dikkat çekti Kılavuzda çocuklarıyla birlikte başka bir ülkeye taşınmayı planlayan ebeveynler için de bir madde yer aldı. Ancak bu maddede kimi ülkelerde çocuklara şiddet uygulanmasını normalleştiren cümleler kullanılması dikkat çekti. Bahsi geçen ifadeler şu şekilde: Bazı ülkelerde, anababaların çocuklarına vurmalarına izin verilmez. Kuralları ve sınırları bilmek önemlidir. Ana baba olarak kurallarınızı düşünün. Basit yönergeler verme ve çocuğunuzla konuşma iyi olacaktır. (INDEPENDENT TÜRKÇE)