Eski Rus casusu Sergei Skripal'in İngiltere'nin Salisbury kentinde zehirlenmesiyle başlayan casus krizi tüm Avrupa'ya yayılıyor. Avrupa ülkelerinden eş zamanlı gelen açıklamalarla, Rus diplomatlar için sınır dışı kararları duyuruldu. Avrupa Konseyi Başkanı Donald Tusk, 14 AB üyesi ülkenin Rus diplomatlar için sınır dışı kararı aldığını duyurdu. Almanya 4, Fransa 4, Kanada 4, Hollanda 2, İtalya 2, İsveç 1, Ukrayna 13, Çekya 3, Litvanya 3 ve Letonya 1 Rus diplomatın sınır dışı edileceğini açıkladı. Litvanya, 44 Rus vatandaşının ülkeye girişini yasaklarken, Estonya Rusya'nın savunma ateşesinin sınır dışı edileceği açıklamasını yaptı. Almanya Dışişleri Bakanı Heiko Maas, bakanlığın resmi Twitter hesabından yaptığı açıklamada, Salisbury'deki zehirleme olayının aydınlatılmasına ilişkin Rusya'nın hala katkı sağlamaması yüzünden Almanya'nın bugün 4 Rus diplomatı sınır dışı ettiğini duyurdu. Böylelikle İngiltere ile dayanışma içinde oldukları sinyali gönderdiklerini belirten Maas, bu kararın kolay verilmediğini kaydetti. 4 diplomatı sınır dışı etme kararı alan Kanada, Birleşik Krallık ile dayanışma içinde olduklarını söyledi. İtalya, 2 diplomatın haftasonuna kadar sınır dışı edileceğini açıkladı. Finlandiya, Salisbury'deki bir diplomatın sınır dışı edileceği açıklamasında bulundu. Fransa Dışişleri Bakanı Jean-Yves Le Drian da gelişmelere ilişkin açıklamasında, Salisbury'deki saldırının ortak güvenlik ve uluslararası hukuka ciddi bir tehdit oluşturduğunu ifade etti. Fransa Dışişleri Bakanlığından yapılan yazılı açıklamada da 22-23 Mart tarihlerinde toplanan AB Liderler Zirvesi kapsamında alınan kararların bir devamı olarak sınır dışı kararı alındığı kaydedildi. Açıklamada, "İngiltere ile dayanışma amacıyla, diplomatik statüsü olan 4 çalışanın bir hafta içinde Fransa'dan sınır dışı edileceği kararını bugün Rus yetkililere bildirdik." ifadesine yer verildi. Polonya Dışişleri Bakanı Jacek Czaputowicz de bugün düzenlediği basın toplantısında, İngiltere ile dayanışma içinde olduklarını göstermek üzere Polonya'nın 4 Rus diplomatı sınır dışı edeceğini kaydetti. İsveç Başbakanı Stefan Löfven de bir Rus diplomatın ülkeden sınır dışı edileceğini duyurdu. "İĞRENÇ BİR SALDIRI" Danimarka Dışişleri Bakanı Anders Samuelsen de son gelişmelere ilişkin ülkenin 2 Rus diplomatı sınır dışı edeceğini aktardı. Hollanda Başbakanı Mark Rutte de sosyal medya hesabından, "Hollanda hükümeti olarak bugün diğer ülkeler ile görüşmeler sonucu Rusya’nın Büyükelçiliğinde çalışan 2 Rus istihbarat elemanının ülkemizde artık kabul edilemeyeceği kararını aldık. Ülkeyi terk etmek için iki hafta zamanları var." dedi. Salisbury'deki saldırıyı "iğrenç bir saldırı" ifadesiyle tanımlayan Rutte ayrıca, "Bu tür saldırılar hiç bir ülkede tolere edilemez. Saldırıdan büyük ihtimalle Rusya sorumludur. Bunun başka bir inandırıcı açıklaması yok." diye konuştu. Bir diğer AB ülkesi Hırvatistan da bir Rus diplomatını sınır dışı etme kararı aldığını açıkladı. Başbakan Andrej Plenkovic, Cumhurbaşkanı Kolinda Grabar Kitarovic ile görüşmesinin ardından düzenlediği basın toplantısında, ülkesinin bir Rus diplomatını sınır dışı etme kararı aldığını bildirdi. Hırvatistan'ın, İngiltere'nin Salisbury kentinde eski Rus ajanı Sergey Skripal ile kızı Yulia'nın zehirlenmesiyle ilgili alınan önlemler hakkında AB'nin yanında olduklarını ifade eden Plenkovic, "Bir Rus diplomatını istenmeyen kişi ilan etme kararı aldık." dedi. Plenkovic, Rusya'yı ağır şekilde kınadıklarını ve İngiltere'nin yanında olduklarını sözlerine ekledi. Çekya Başbakanı Andrej Babiş ise Çek hükümetinin İngiltere ile dayanışma içinde olduğunu belirterek, 3 Rus diplomatın sınır dışı edilmesi yönünde karar alındığını açıkladı. Babiş, konuya ilişkin Rusya’nın zehirlenen casuslara ilişkin kullanılan sinir gazının Çekya kökenli olduğu yönünde açıklamalarda bulunarak sınırı aştığını vurguladı. Öte yandan Çekya Dışişleri Bakanı Martin Stropnicky de kararın Rusya'nın Prag Büyükelçisi Alexander Smejewski'ye iletildiğini, söz konusu diplomatların 1 Nisan’a kadar ülkeyi terk etmesi gerektiğini ifade etti. İtalya Dışişleri Bakanlığı'ndan yapılan açıklamada da İtalya'nın 2 Rus diplomatı sınır dışı ettiği duyuruldu. Açıklamada, "22 ve 23 Mart'ta Avrupa Konseyi'nde varılan sonuç neticesinde, İngiltere ile dayanışmanın bir göstergesi olarak ve Avrupalı ortaklar ile NATO müttefikleriyle koordinasyon içinde, Dışişleri Bakanlığı bugün Rusya'nın Roma Büyükelçiliğinde diplomatik listeye akredite 2 diplomatın iki hafta içinde İtalyan topraklarından sınır dışı edilmesi yönündeki kararı duyurur." ifadeleri kullanıldı. Finlandiya'nın Rusya Büyükelçiliğinde görevli diplomatik statü sahibi bir kişinin de sınır dışı edilmesi kararı alındığı ülke yönetimince kamuyla paylaşıldı. Romanya Dışişleri Bakanlığı da benzer bir adım atıldığını bildirerek, ülkedeki bir Rus diplomatın sınır dışı edilmesinin kararlaştırıldığını belirtti. AB üyeliği adayı ülke Arnavutluk da iki Rus diplomatın "istenmeyen kişi" olarak ilan edildiğini bildirdi. Rusya'nın Tiran Büyükelçisi Aleksander Karpushin, Arnavutluk Dışişleri ve Avrupa Bakanlığı'na çağrılarak, faaliyetleri diplomatik statülerine uygun olmayan iki Rus diplomatın "istenmeyen kişi" olarak ilan edilmelerine yönelik kendisine sözlü nota verildi. "KARA LİSTEYE ALINACAK" Sosyal medya hesabından bir mesaj paylaşan Letonya Dışişleri Bakanı Edgars Rinkevics da ülkesinin İngiltere'yle dayanışma içinde olduğunu ve Salisbury saldırısının Viyana Konvansiyonu'nu ihlal ettiğini belirterek, bir Rus diplomatın sınır dışı edileceğini ve bir Rus vatandaşının kara listeye alınacağını açıkladı. Konuya ilişkin yazılı açıklama yapan Litvanya Dışişleri Bakanlığı ise 3 Rus diplomatın sınır dışı edileceğini duyurdu. Açıklamada, "Diplomatik statüsüne uygun bir şekilde davranmayan kişileri sınır dışı ederek Avrupa ülkeleri İngiltere'yle hem dayanışma içinde olduğunu gösteriyor hem de Rusya'nın Avrupa'daki gizli casus ağıyla mücadele ediyor." ifadeleri yer aldı. Estonya Dışişleri Bakanı Sven Mikser de Rusya'nın Estonya'daki askeri ataşesini sınır dışı edeceğini belirtti. İngiltere Dışişleri Bakanı Boris Johnson da çeşitli ülkelerin Rus diplomatları sınır dışı kararlarıyla ilgili olarak resmi Twitter hesabından bir mesaj yayımladı. "Müttefiklerimizin bugün ortaya koyduğu uluslararası tepki tarihte, Rus istihbaratçıların topluca sınır dışı edildiği en geniş örnektir ve ortak güvenliğimizi savunmaya yardım edecektir." ifadesini kullanan Johnson, bunun Rusya'nın uluslararası kurallarını çiğnemesinin cezasız kalmayacağını gösterdiği değerlendirmesini yaptı. Rusya'nın Londra Büyükelçisi Alexander Yakovenko, geçen salı yaptığı açıklamada, 23 Rus diplomat ile aile üyelerinin adadan Rus uçağıyla ayrıldığını duyurmuştu. İngiliz hükümeti önceki hafta, Skripal'in zehirlenmesine tepki olarak Rusya'ya yönelik yaptırım kararları alındığını, bu çerçevede 23 Rus diplomatın sınır dışı edileceğini açıklamıştı. Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov'un İngiltere'ye yapacağı ziyaretle ilgili davetin geri çekilmesi ile Rusya'da yapılacak Dünya Kupası'na İngiliz devlet erkanı ve kraliyet ailesinden katılım olmayacağı da kararlar arasında yer almıştı. Rusya da İngiltere'nin, eski Rus ajanı Skripal ve kızı Yulia'nın zehirlenmesiyle ilgili Rusya’ya yönelik "provokatif" suçlamaları nedeniyle 23 İngiliz diplomatın istenmeyen adam ilan edildiği ve sınır dışı edilmelerine karar verildiği duyurulmuştu. İngiltere, olayda Rusya tarafından imal edildiği ileri sürülen, askeri nitelikte ve sinir sistemi üzerinde etkili bir kimyasal maddenin kullanıldığının kesinlik kazandığını duyurmuştu. Bu maddenin Sovyetler Birliği'nce 1970 ve 1980'lerde geliştirilen "Novichok" adlı kimyasal grubunun üyesi olduğu belirtilmişti. TAKAS EDİLEN CASUS Rus mahkemesi, İngiltere için casusluk yaptığı suçlamasıyla 2006'da Skripal'e 13 yıl hapis cezası verdi. Dimitri Medvedev’in devlet başkanlığı döneminde aftan yararlanan Skripal, 2010'da ABD'nin tutukladığı 10 Rus ajanı ile Avusturya'nın başkenti Viyana'da takas edilen 4 casus arasında yer aldı. Skripal'in daha sonra İngiltere’ye gelerek ülkenin güneybatısındaki Salisbury'de düşük profilli bir yaşam sürmeye başladığı belirtildi. Rusya, Skripal’in 1990'lı yıllardan itibaren bilgi sızdırdığı İngiliz dış istihbarat servisi MI6'ya, Rusya'nın Avrupa'daki casuslarının kimliklerini de ifşa ettiğini öne sürmüştü. Skripal ile kızı Yulia, 4 Mart'ta Salisbury'de bir bankta bilinçlerini yitirmiş vaziyette bulunmuştu. Tedavileri süren baba ile kızın sağlık durumlarının ciddiyetini koruduğu ancak istikrarlı olduğu belirtiliyor. POLONYA'DAN DA SINIR DIŞI KARARI Son olarak Polonya, Rusya Büyükelçisi'ni Dışişleri Bakanlığı'na çağırarak ülkedeki Rus diplomatların sınır dışı edileceği bilgisini verdi. Rusya'nın Polonya Büyükelçisi Sergey Andreev gazetecilere yaptığı açıklamada sınır dışı kararıyla ilgili bilglendirildiğini söyleyerek, "Karar verildi. Polonya yakında bu kararı resmen açıklayacak" ifadelerini kullandı. Rus Büyükelçi'nin açıklamalarından kısa süre sonra Polonya'dan da açıklama geldi. Polonya Dışişleri Bakanı, ülkedeki Rus diplomatların sınır dışı edileceğini açıkladı. Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, Avrupa ülkelerinin Rus diplomatları sınır dışı kararının dostane olmadığını ve tepki göstereceklerini, Avruğa Birliği ve NATO üyesi ülkelerinin kararının provakasyon olduğunu, cepheleşmenin gerilimi arttıracağını söyledi. UKRAYNA: DİPLOMATİK İLİŞKİLERİMİZ FİİLEN DONMUŞTUR Olayın ardından iki ülke arasında sınır dışı kararları alınmış, ABD de dahil birçok ülkeden Rusya'ya yeni yaptırım kararları alınacağı belirtilmişti. Ukrayna Devlet Başkanı Petro Poroşenko, çifte ajan Sergey Skripal'in zehirlenmesi olayına ilişkin 13 Rus diplomatın ülkesinden sınır dışı edilmesi kararı aldığını açıkladı. Poroşenko, sosyal medya hesabından yaptığı açıklamada, zehirlenme olayına tepki olarak Ukrayna'nın İngiliz ortakları ve transatlantik müttefikleriyle dayanışma göstererek zaten sayıları azalan Rus diplomatlarından 13'ünü Ukrayna topraklarından sınır dışı etme kararının alındığını bildirdi. Poroşenko, "Rusya Federasyonu ile diplomatik ilişkilerimiz de fiilen donmuştur." ifadelerini kullandı. KANADA: İĞRENÇ VE PERVASIZ BİR EYLEM Kanada Dışişleri Bakanı Chrystia Freeland, Rusya’nın Ottawa’daki büyükelçiliği ile Montreal Başkonsolosluğunda görevli 4 diplomatı sınır dışı ettiklerini ve görev iletileri yapılan 3 diplomatın da ülkeye alınmayacağını açıkladı. Bakan Freeland yaptığı yazılı açıklamada, Rus diplomatların sınır dışı edilmeleri kararını, İngiltere ile dayanışma içinde aldıklarını duyurdu. Salisbury'deki saldırıyı, "yüzlerce insanın hayatını tehlikeye sokan aşağılık, iğrenç ve pervasız bir eylem" olarak nitelendiren Freeland, "Kanada bugün 7 Rus personele karşı harekete geçti. Rusya'nın Kanada'daki Rusya Federasyonu Büyükelçiliğinde ve Montreal'deki Rusya Federasyonu Başkonsolosluğunda görevli diplomatik personelinin 4 üyesini sınır dışı ediyoruz. Bu dört kişi, istihbarat memurları olarak Kanada’nın güvenliğini zayıflatmak ya da demokrasimize müdahale etmek için diplomatik statüsünü kullanan kişilerdir. Benzer nedenlerden ötürü, Rusya hükümetinin Kanada'daki 3 ek diplomatik personel başvurusu da reddedildi." ifadesini kullandı. Freeland, önlemleri Birleşik Krallık ile dayanışma içerisinde aldıklarını belirterek, "Bu önlemler, Kanadalıların uzun ve verimli bağları olan Rus halkına yönelik değildir. Kanada, karşı karşıya olduğumuz bu konularda Rusya ile diyaloğa hazırdır." değerlendirmesinde bulundu. Kimyasal saldırıların, uluslararası toplum tarafından kurulan kurallara açık bir tehdit oluşturduğuna dikkati çeken Freeland, açıklamasında şu ifadeleri kullandı: "Rusya’nın bu son eylemi, Esad rejimiyle suç ortaklığı, Kırım'ın ilhakı, Ukrayna'da Rusya liderliğindeki çatışmalar, Gürcistan, Moldova ve diğer komşu ülkelerdeki sivil çatışmaların desteklenmesi dahil, Rusya'nın kabul edilemez davranışlarının daha geniş bir parçasıdır. Kanada, Birleşik Krallık'ın bugüne kadar aldığı önlemleri güçlü bir şekilde destekliyor ve müttefikleriyle birlikte kararlı bir şekilde hareket etmeye devam ediyor."